- تاثیر هزینه های نمایندگی بر شاخص های عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهرانعملکرد شرکتها از اصلیترین عوامل موثر در فرایند تصمیم گیری در جهت خرید یا فروش سهام شرکتها، تداوم فعالیت و یا انحلال شرکتهاست که خود متاثر از عوامل متعددی است و در ادبیات نظری هزینه های نمایندگی به عنوان یکی از آن عوامل می باشد هزینه های نمایندگی عبارت است از هزینه هایی که به واسطه ایجاد رابطه نمایندگی و به وجود آمدن تضاد منافع بین مالک و مدیر
دسته: مدیریت مالی
بازدید: 31 بار
فرمت فایل: docx
حجم فایل: 4328 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 132تحقیق کامل آماده ارشد مدیریت بازرگانی برای مقاله
به همراه منابع
تاثیر هزینه های نمایندگی بر شاخص های عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
چکیده
بنابر این تعداد 151 شرکت در طی سالهای 1384 الی 1388 به عنوان نمونه آماری انتخاب و با استفاده از مدل رگرسیونی چند متغیره فرضیات تحقیق مورد آزمون قرار گرفت. از نرخ بازده داراییها (ROA)و نسبت کیوتوبین (Tobins Q)به عنوان شاخص عملکردشرکتها استفاده شده است. هزینههای نمایندگی نیز از طریق دو نسبت کارایی یعنی نسبت هزینههای عملیاتی به فروش سالیانه و نسبت فروش به دارایی شرکتها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق نشان داد که هزینههای نمایندگی در درجات مختلفی بر نسبت بازده داراییها و نسبت کیو توبین تاثیرگذار است.
واژههای کلیدی: شاخص های عملکرد، نسبت بازده دارایی، نسبت کیو توبین، هزینه های نمایندگی، رابطه نمایندگی، نسبتهای کارآیی.
عنوان صفحه
فهرست مطالب
فصل اول- کلیات طرح تحقیق ...........................................................................................1
1-1. مقدمه.......................................................................................................................2
1-2. بیان مسأله.................................................................................................................3
1-3. اهداف و ضرورت موضوع تحقیق..............................................................................4
1-4. روش تحقیق..............................................................................................................5
1-5. مدل مفهومی تحقیق..................................................................................................6
1-6. فرضیههای تحقیق......................................................................................................6
1-7. قلمرو مکانی تحقیق....................................................................................................7
1-8. قلمرو زمانی تحقیق ...................................................................................................7
1-9. روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه........................................................................7
1-10.ابزارهای گرداوری اطلاعات.....................................................................................7
1-11.شرح واژه ها و اصطلاحات مورد استفاده در تحقیق....................................................8
فصل دوم- مبانی نظری و پیشینه تحقیق......................................................................9
2-1.مقدمه.......................................................................................................................10
2-2. رویکردهای موجود پیرامون معیارهای عملکرد..........................................................11
2-2-1. معیارهای عملکرد حسابداری..................................................................................12
2-2-2. معیارهای عملکرد اقتصادی....................................................................................15
2-2-3. معیارهای عملکرد تلفیقی.......................................................................................17
2-3. رابطه نمایندگی و مشکل نمایندگی...........................................................................18
2-4. تئوری نمایندگی.......................................................................................................21
2-4-1. تئوری نمایندگی در پاداش مدیران...........................................................................21
2-4-2. تئوری نمایندگی در قراردادهای استقراض.................................................................22
2-4-3. تئوری نمایندگی در تملک و واگذاری شرکتها..........................................................23
2-5. الگوی اساسی نمایندگی...........................................................................................24
2-6. فرض های مربوط به مالک........................................................................................25
2-7. فرضهای مربوط به نماینده.........................................................................................25
2-8. کمکها و پیشرفتهای تئوری نمایندگی در زمینه حسابداری مدیریت............................26
2-9. هزینه های نمایندگی.................................................................................................27
2-10. راهکارهای کنترل مدیر جهت جلوگیری از ایجاد هزینه های نمایندگی....................30
2-11. انواع قراردادها و تئوری نمایندگی...........................................................................33
2-11-1. تضاد منافع بین سهامداران و اعتباردهندگان و توزیع سود............................................35
2-11-2. تضاد منافع بین سهامداران و اعتباردهندگان و محدودیت در تامین مالی...............................37
2-12. فرضیه جریانهای نقد آزاد و هزینه های نمایندگی.........................................................................38
2-13. سازو کارهای کنترل هزینه نمایندگی...........................................................................................40
2-13-1. سرمایه گذاران نهادی ........................................................................................................42
2-13-2. تمرکز سهام.. ................................................................................................................... 45
2-13-3. نسبت اعضای غیر موظف هیئت مدیره................................................................................46
2-13- 4. نسبت بدهی......................................................................................................................48
2-13- 5. درصد سهام نهادهای دولتی و شبه دولتی...........................................................................49
2-14. تحقیقات انجام شده خارجی.......................................................................................................49
2-15. تحقیقات انجام شده داخلی.........................................................................................................56
فصل سوم- روش و متدولوژی تحقیق..................................................................................61
3-1. مقدمه.......................................................................................................................62
3-2. اهداف و ضرورت انجام تحقیق.................................................................................62
3-3. روش تحقیق.............................................................................................................63
3-4. روش و ابزار گردآوری اطلاعات..............................................................................64
3-5. فرضیات تحقیق.........................................................................................................64
3-6. جامعه آماری و روش نمونهگیری..............................................................................65
3-7. روش تجزیه و تحلیل داده ها.....................................................................................65
3-8. مدل تحلیلی تحقیق و روش محاسبه متغیرهای استفاده شده در آن..............................66
3-9. روشهای آماریمورد استفاده در تحقیق.................................................................67
فصل چهارم- تجزیه و تحلیل و نتایج آزمون فرضیات.......................................................71
4-1. مقدمه.......................................................................................................................72
4-2. آمارههای توصیفی متغیرهای تحقیق...........................................................................72
4-3. آزمون کولوموگروف – اسمیرنو.ف.........................................................................74
4-4. تجزیه وتحلیل نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی 1 وفرضیه های فرعی آن..............75
4-5. تجزیه وتحلیل نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی 2 و فرضیه های فرعی آن............81
فصل پنجم- نتیجهگیری و پیشنهادات تحقیق................................................................................................................................87
5-1. مقدمه......................................................................................................................88
5-2. خلاصه نتایج آزمون فرضیات تحقیق.........................................................................88
5 -3. بحث و نتیجهگیری...................................................................................................89
5-3-1. بحث و نتیجهگیری و تحلیل فر ضیه اصلی 1 ..............................................................90
5-3-2. بحث و نتیجهگیری و تحلیل فر ضیه اصلی 2 .............................................................90
5-3-3. نتیجهگیری کلی و مقایسه نتایج حاصل از آزمون فرضیات با نتایج تحقیقات قبلی ...............91
5-4. پیشنهادات مبتنی بر یافته های تحقیق.........................................................................92
عنوان صفحه
فهرست جداول و نمودارها
جدول شماره 4-1. آمارههای توصیفی متغیرهای تحقیق......................................................73
جدول شماره 4-2. نتایج آزمون کولوموگروف و اسمیرنوف.............................................74
جدول شماره 4-3. آزمون هم خطی اجرای مدل رگرسیونی برای فرضیه اصلی1................77
نمودار شماره4-1. نمودار هیستوگرام مربوط به آزمون فرضیه اصلی1و فرضیههای مربوط....78
نمودار شماره 4-2. نمودار احتمال توزیع دادهها برای فرضیه اصلی 1 و فرضیههای فرعی مربوط ..78
نمودار شماره 4-3. نمودار پراکنش برای فرضیه اصلی 1 و فرضیههای فرعی مربوط.............79
جدول شماره 4-4. نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی 1 و فرضیه های فرعی آن...............81
جدول شماره 4-5. آزمون هم خطی اجرای مدل رگرسیونی برای فرضیه اصلی2 ................83
نمودار شماره4-4. نمودار هیستوگرام مربوط به آزمون فرضیه اصلی2و فرضیههای مربوط....84
نمودار شماره 4-5. نمودار احتمال توزیع دادهها برای فرضیه اصلی 2 و فرضیههای فرعی مربوط....84
نمودار شماره 4-6. نمودار پراکنش برای فرضیه اصلی 2 و فرضیههای فرعی مربوط ............85
جدول شماره 4-6. نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی 2 فرضیههای فرعی مربوط .............86
جدول شماره 5-1. خلاصه نتایج آزمون فرضیهها................................................................88
ضمائم و پیوست ها
پیوست شماره 1. آمارهای توصیفی متغیرهای تحقیق...........................................................97
پیوست شماره 2. نتایج آزمون کولوموگروف و اسمیرنوف................................................98
پیوست شماره 3. نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی 1......................................................99
پیوست شماره4. نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی 2......................................................101
فصل اول
طرح تحقیق
1-1. مقدمه
وقوع انقلاب صنعتی و تداوم آن در اروپای قرن نوزدهم،
ایجاد کارخانههای بزرگ و اجرای طرحهای عظیمی چون احداث شبکههای سراسری راه آهن را میطلبید که به سرمایههای پولی کلانی نیاز داشت به نحوی که انجام آن از امکانات مالی یک یا چند سرمایهگذار و حتی دولتهای آن زمان فراتر بود. از این رو با بهرهگیری از دو دستاورد بزرگ و مفید انقلاب صنعتی، یعنی سازماندهی و همکاری، نخستین شرکتهای سهامی شکل گرفت که مسئولیت صاحبان سهام آنها محدود به مبلغ سرمایهگذاریشان بود . این قالب نوین، راه مناسبی برای تامین سرمایهگذاری کلان و توزیع مخاطرات تجاری بود. از آن زمان تاکنون، در بیشتر موارد قدرت و اختیار تصمیم گیری در شرکتهای سهامی، اغلب در اختیار مدیرانی است که با منافع گروههای برون سازمانی به ویژه سهامداران، تضاد منافع دارند. این تضاد منافع که نتیجه تفکیک مالکیت از مدیریت است، از زمانهای گذشته توجه بسیاری را به خود معطوف داشته است. پژوهشهای متعددی در زمینه شناسایی مشکلات ناشی از تفکیک مالکیت از مدیریت انجام شده است .
تضاد منافع و توجه به منافع شخصی توسط مدیران (نمایندگان)باعث ایجاد هزینههایی به نام هزینه نمایندگی برای شرکتها میشود که بر اساس تئوری نمایندگی این هزینهها موجبات باعث کاهش ارزش شرکت را فراهم میآورد. بنابر این در تحقیق حاضر سعی خواهد شد تأثیر هزینه های نمایندگی بر عملکرد شرکتهای پذیرفته شد در بورس اوراق بهادار را مورد بررسی قرار گیرد .
1-2. بیان مسأله
شرکتهای سهامی امروزی از کوششهای دسته جمعی گروههایی نظیر مدیران، کارکنان، سهامداران و اعتبار دهندگان تشکیل شده اند. این گروهها از طریق انعقاد قراردادهای رسمی و غیر رسمی گوناگون در یک شرکت سهامی گرد هم میآیند. برای سالیان متمادی در گذشته، اقتصاددانان فرض میکردند که تمامی گروههای مربوط به یک شرکت سهامی برای یک هدف مشترک فعالیت میکنند، اما دهههای گذشته موارد بسیاری از تضاد منافع بین گروهها و چگونگی مواجهه شرکتها با این گونه تضادها توسط اقتصاددانان مطرح شده است که در متون مالی و حسابداری تحت عنوان تئوری نمایندگی مطرح گردیده است. بر اساس تئوری نمایندگی بین مالکیت و مدیریت یک تضاد منافع بالقوه وجود دارد. به طوریکه هدف مالکان حداکثر سازی ثروت است و لذا به منظور دستیابی به این هدف بر کار نمایند ه نظارت میکنند و عملکرد او را مورد ارزیابی قرار میدهند. اگر چه انگیزه اصلی مدیران معمولاً بهبود عملکرد شرکت است اما ممکن است مدیریت در انتخاب آن دسته از روشهای حسابداری داشته باشد که سود شرکت را در آیندهای نزدیک افزایش دهد که خود موجب بالا رفتن حقوق و مزایای مدیران می شود. در این قبیل موارد امکان داردکه تصمیمات مدیران، همسو با علایق و منافع مالکین شرکت نباشد.
در تئوری نمایندگی مشکل تضاد و منافع با کارگزار دغدغهای همیشگی برای کارگمار است. بر این اساس همواره کارگمار به دنبال راهی برای حل این مشکل بوده تا به نحوی کارگزار را به اقدام در جهت هدف اصلی هر شرکت، یعنی حداکثر سازی منافع کارگماران آن، تحریک نماید. بنابر این کارگمار باید مخارجی را متحمل گردد تا بتواند منافع کارگزار را با خود همسو نماید یا حداقل از اقدامات وی در جهت منافع خودش کسب اطمینان نماید، این عمل موجب ایجاد هزینههایی تحت عنوان هزینه نمایندگی برای شرکتها میشود. هر چه هزینههای نمایندگی در یک شرکت افزایش یابد نشان دهنده افزایش شدت تضاد منافع در آن شرکت و کاهش ارزش شرکت می باشد. با توجه به این که در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بحث جدایی مالکیت از مدیریت وجود دارد که این امر میتواند موجب ایجاد هزینههایی تحت عنوان هزینههای نمایندگی برای شرکت شده و بر عملکرد آنها تاثیر منفی بگذارد. بنابراین در این پژوهش به دنبال این هستیم که آیا هزینه های نمایندگی ایجاد شده بر عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر دارد ؟
1-3. اهداف و ضرورت موضوع تحقیق
عملکرد شرکتها از اصلیترین عوامل در فرایند تصمیمگیری در جهت خرید (یا فروش) سهام شرکتها، تداوم فعالیت و یا انحلال و .... شرکت ها می باشد. بررسی عملکرد شرکتها و عوامل موثر بر آن میتواند مبنای مناسبی برای اخذ تصمیمات فوق باشد از طرفی هزینهها به عنوان یک مساله بسیار مهم در شرکت ها مطرح می باشد.
بسیاری از شرکتها سعی دارند تا با کنترل هزینه بتوانند رقبای خود را از میدان رقابت بیرون کنند و بر این اساس از کاهش هزینهها به عنوان یک استراتژی رقابتی در برابر رقبا استفاده کنند. هزینههای نمایندگی به عنوان یکی از مهمترین هزینههای شرکت است و نیاز به بررسی بیشتر دارد. لذا بررسی و شناخت میزان تاثیر هزینههای نمایندگی بر عملکرد شرکتها هدف اصلی از انجام این تحقیق می باشد.
با توجه به اینکه در سالهای اخیر، مساله جذب سرمایهگذاران خارجی در بورس اوراق بهادار تهران بیش از پیش مطرح شده است. و همچنین نظر به اجرای اصل 44 قانون اساسی در پی آن واگذاری شرکتهای بزرگ دولتی در بورس اوراق بهادار تهران که باعث تغییر مالکیت شرکت ها و بیشتر شدن تعداد مالکین آنها (پراکنده شدن مالکیت) شده است و در ضمن بحث هزینههای نمایندگی از بحثهای سالهای اخیر متون مالی است که در کشور ما کمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است ، لذا انجام این تحقیق دارای ضرورت خاص می باشد.
1-4. روش تحقیق
روش مورد استفاده در انجام این تحقیقاز نوع همبستگی[1]است که خود زیر مجموعه تحقیقات توصیفی (غیر آزمایشی) میباشد. این نوع تحقیقاتبا این هدف انجام میشود که رابطه میان متغیرها[2]را نشان دهد. تحقیقهمبستگی بر اساس هدف تحقیق به 3 دسته کلی تقسیم میشود. دسته اول به تحقیقاتی مربوطمیشود که هدف بررسی همبستگی دو متغیری است، بدین معنی که محقق میخواهد رابطه دوبه دو متغیرهای موجود را بررسی کند.دسته دوم تحقیقات مربوط بهتحلیلرگرسیون میباشد که هدف آن پیش بینی تغییرات یک یاچند متغیر وابسته (ملاک) با توجه به متغیرهای مستقل (پیش بینی) است. و در نهایتدسته سوم مربوط بهتحلیل ماتریس همبستگیوآزمودن روابط ساختاری مبتنی بر نظریهها انجام میگیرد. هر یک از این سه دسته تحقیقروش آماری خود را برای تجزیه و تحلیل لازم دارد که برخی از این روشها به دلیلپیچیدگی توسط کامپیوتر انجام میشود. در این تحقیق از نوع دوم یعنی از تحلیل رگرسیون استفاده شده است.
همچنین تحقیق حاضر از لحاظ هدف نیز از نوع تحقیقات کاربردی است. هدف تحقیقات کاربردی توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. به عبارت دیگر تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد عملی دانش هدایت میشود (بازرگان و همکاران، 1386).
1) Correlation
2) Variables